Những điều cần biết về Hệ vi sinh vật đường ruột

Ruột thường được ví như “bộ não thứ hai” của cơ thể vì vai trò quan trọng của nó trong nhiều chức năng sinh học. Hệ vi sinh vật đường ruột không chỉ tham gia vào quá trình tiêu hóa mà còn hỗ trợ hệ thống miễn dịch, giúp cơ thể chống lại bệnh tật. Khi hệ vi sinh vật này bị xáo trộn, nó có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể.

---

Định nghĩa: Hệ vi sinh vật đường ruột là gì?

Hệ vi sinh vật đường ruột bao gồm hàng nghìn tỷ vi sinh vật đa dạng như vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng và virus, đóng vai trò quan trọng trong các chức năng sinh học của cơ thể. Trong đó, vi khuẩn là nhóm được nghiên cứu nhiều nhất. Các nhà khoa học ước tính rằng có khoảng 100 nghìn tỷ vi khuẩn sống trong cơ thể con người, phần lớn tập trung ở ruột.

Hệ vi sinh vật này bao gồm cả vi sinh vật có lợi và có hại, hầu hết trong số đó duy trì mối quan hệ cộng sinh hòa bình với cơ thể. Tuy nhiên, một số vi khuẩn có thể gây bệnh, dẫn đến các vấn đề sức khỏe. Ở một người khỏe mạnh, sự cân bằng giữa các vi sinh vật có lợi và có hại được duy trì ổn định. Tuy nhiên, các yếu tố như nhiễm trùng, thay đổi chế độ ăn uống và việc sử dụng kháng sinh kéo dài có thể làm xáo trộn sự cân bằng này, tăng nguy cơ mắc bệnh.

Các vi sinh vật không chỉ sống trong ruột mà còn hiện diện ở nhiều vị trí khác trên cơ thể như da, miệng, và cơ quan sinh sản. Tuy nhiên, ruột là nơi tập trung nhiều vi sinh vật nhất, đặc biệt là ở ruột non và ruột già. Hệ vi sinh vật đường ruột là phần được nghiên cứu nhiều nhất trong cơ thể. Các nghiên cứu chỉ ra rằng có thể có hơn 1.000 loài vi khuẩn khác nhau sống trong hệ vi sinh vật đường ruột của con người, mỗi loài đóng góp vào sự phức tạp và chức năng của hệ sinh thái vi sinh vật này.

Sự liên kết giữa hệ vi sinh vật đường ruột và sức khỏe

Hệ vi sinh vật đường ruột đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa và duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh. Tuy nhiên, ảnh hưởng của hệ vi sinh vật đường ruột không chỉ giới hạn ở tiêu hóa mà còn tác động sâu rộng đến sức khỏe tổng thể.

Mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, còn gọi là loạn khuẩn, có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như béo phì, viêm ruột, bệnh celiac, và ung thư ruột kết. Ngoài ra, sự thay đổi trong hệ vi sinh vật đường ruột còn liên quan đến các bệnh như đái tháo đường, bệnh gan, và các bệnh thoái hóa thần kinh như bệnh đa xơ cứng.

Một mối liên hệ quan trọng khác là giữa sức khỏe tim mạch và hệ vi sinh vật đường ruột. Một số vi sinh vật trong ruột sản sinh ra chất trimethylamine N-oxide (TMAO), một hợp chất có khả năng gây tắc nghẽn động mạch. Theo một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ, nồng độ TMAO cao có liên quan đến nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch và gây tử vong sớm. 

Trimethylamine N-oxide, a product of intestinal microbiota, promotes atherosclerosis
Tạp chí: Cell Metabolism / Tác giả: Tang, W. H., et al. / Năm xuất bản: 2013
Kết luận: Nghiên cứu này cho thấy rằng một hợp chất do vi khuẩn đường ruột sản sinh ra có tên là trimethylamine N-oxide (TMAO) có thể thúc đẩy sự phát triển của xơ vữa động mạch, một bệnh lý tim mạch nguy hiểm. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng mức độ TMAO cao trong máu có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn.

Vấn đề với hàng rào ruột cũng được các chuyên gia chú ý. Khi hàng rào ruột bị tổn thương, nó có thể dẫn đến tình trạng “ruột bị rò rỉ,” cho phép các vi khuẩn và độc tố không mong muốn xâm nhập vào cơ thể, gây viêm và kích hoạt hệ miễn dịch.

Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự mất cân bằng trong hệ vi sinh vật đường ruột có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần. Ruột kết nối với não thông qua các dây thần kinh và tham gia vào việc truyền thông tin qua lại giữa hai cơ quan này. Nhiều chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, phần lớn được sản xuất trong ruột, có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh tâm trạng. Mức serotonin thấp thường gặp ở những người bị trầm cảm và lo lắng, cho thấy một mối liên hệ tiềm năng giữa sức khỏe đường ruột và sức khỏe tâm thần.

Tìm hiểu thêm: Lợi khuẩn đường ruột và những tác động không ngờ với não bộ

07 dấu hiệu cho thấy đường ruột của bạn không khỏe mạnh

Một đường ruột khỏe mạnh thường hoạt động bình thường khi bạn đại tiện 1-2 lần mỗi ngày, đại tiện dễ dàng, không gặp các triệu chứng như tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, chướng bụng hay đau bụng. Các dấu hiệu cho thấy đường ruột của bạn hiện đang không được khỏe mạnh bao gồm:

Khó chịu ở dạ dày

Nếu dạ dày thường xuyên bị khó chịu với các triệu chứng như đầy hơi, chướng bụng và đau bụng, đây có thể là biểu hiện của hội chứng ruột kích thích (IBS). Nghiên cứu cho thấy sự mất cân bằng trong vi khuẩn đường ruột, gọi là rối loạn sinh học, có thể đóng vai trò trong sự phát triển của IBS ở một số người.

Mệt mỏi

Những người mắc hội chứng mệt mỏi mạn tính có thể có sự mất cân bằng trong hệ vi sinh vật đường ruột, bao gồm vi khuẩn, vi sinh vật, nấm và virus trong đường tiêu hóa. Điều này có thể làm giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng và gây ra cảm giác mệt mỏi.

Thèm ăn

Ăn quá nhiều đường có thể làm tăng sự phát triển của các vi khuẩn “xấu” trong đường ruột, dẫn đến rối loạn sinh học. Sự mất cân bằng này có thể làm tăng cảm giác thèm ăn và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe đường ruột.

Thay đổi cân nặng không chủ ý

Nghiên cứu cho thấy sự khác biệt trong hệ vi sinh vật đường ruột của những người gầy và béo phì. Chế độ ăn giàu chất béo và carbohydrate tinh chế có thể thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn đường ruột liên quan đến bệnh béo phì, dẫn đến thay đổi cân nặng không chủ ý.

Dị ứng

Hệ vi sinh vật đường ruột có thể ảnh hưởng đến dinh dưỡng, da và phổi. Đường ruột không khỏe mạnh có thể đóng vai trò trong các tình trạng dị ứng, bao gồm dị ứng đường hô hấp, dị ứng một số loại thực phẩm và dị ứng da.

Các tình trạng tự miễn dịch

Một số nghiên cứu cho thấy vi khuẩn đường ruột Bacteroides fragilis sản xuất một loại protein có thể kích hoạt sự khởi đầu của các tình trạng tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp, viêm loét đại tràng và bệnh đa xơ cứng.

Ảnh hưởng đến tâm trạng

Sức khỏe đường ruột có thể ảnh hưởng đến tâm trạng. Rối loạn đường ruột và viêm nhiễm trong hệ thần kinh trung ương có thể là nguyên nhân tiềm ẩn của lo lắng và trầm cảm. Ruột kết nối với não qua hệ thần kinh ruột, và sự mất cân bằng trong vi sinh vật đường ruột có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất và điều hòa các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, góp phần vào tình trạng tâm lý của bạn.

Cách ăn uống để bảo vệ sức khỏe đường ruột

Bổ sung chất xơ và uống đủ nước

Theo khuyến nghị của các chuyên gia dinh dưỡng, nhu cầu chất xơ hàng ngày của người Việt Nam là ít nhất 20-25g/người/ngày. Để đạt được điều này, nên tiêu thụ nhiều loại thực phẩm chứa cả hai loại chất xơ: hòa tan và không hòa tan.

• Chất xơ hòa tan trong nước có thể làm giảm cholesterol và giúp điều hòa đường huyết. Nó có trong yến mạch, đậu, lúa mạch, và một số loại trái cây như táo và cam.
• Chất xơ không hòa tan trong nước giúp tăng khối lượng chất bã và đẩy nhanh quá trình thải cặn bã qua ruột. Nó có trong ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh và các loại hạt.

Khi ăn các món giàu chất xơ, cần uống nhiều nước để giúp chất xơ di chuyển qua ruột dễ dàng. Mỗi ngày nên uống khoảng 2 lít nước để đảm bảo cung cấp đủ lượng nước cho cơ thể.

Xem thêm bài viết: 05 loại thực phẩm chế biến sẵn mà bạn nên hạn chế sử dụng

Bổ sung các loại thực phẩm hỗ trợ sức khỏe đường ruột

Thực phẩm lên men được sản xuất hoặc biến đổi với sự trợ giúp của vi sinh vật như vi khuẩn và nấm men, cung cấp các vi khuẩn có lợi cho đường ruột. Những thực phẩm này giúp hình thành và duy trì một hệ vi sinh vật khỏe mạnh. Các thực phẩm lên men bao gồm:

• Sữa chua: Một nguồn cung cấp vi khuẩn có lợi, hỗ trợ hệ tiêu hóa.
• Dưa cải bắp: Giàu vi khuẩn có lợi và chất xơ, giúp cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột.
• Các loại trà: Trà gừng, trà hoa cúc và trà bạc hà có thể giúp hỗ trợ hệ tiêu hóa và tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn có lợi phát triển.
• Tinh bột kháng tự nhiên: Loại tinh bột này không bị tiêu hóa trong ruột non, tạo điều kiện cho vi khuẩn có lợi lên men trong ruột già, hỗ trợ sức khỏe đường ruột.

Bổ sung thực phẩm giàu Prebiotic vào bữa ăn hàng ngày

Prebiotics là các chất dinh dưỡng không tiêu hóa được nhưng có khả năng nuôi dưỡng các vi khuẩn có lợi trong đường ruột. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì một hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh. Các thực phẩm giàu prebiotic bao gồm:

• Táo: Giàu chất xơ và prebiotic, giúp hỗ trợ vi khuẩn có lợi trong ruột.
• Atisô: Chứa inulin, một loại prebiotic tự nhiên, thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có lợi.
• Chuối: Cung cấp chất xơ và prebiotic, hỗ trợ sức khỏe đường ruột.
• Lúa mạch: Nguồn giàu beta-glucan, giúp nuôi dưỡng vi khuẩn có lợi.
• Yến mạch: Chứa beta-glucan và chất xơ, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn có lợi.
• Hạt chia và hạt lanh: Cung cấp chất xơ và prebiotic, hỗ trợ hệ vi sinh vật đường ruột.
• Tỏi và hành: Chứa fructooligosaccharides (FOS), một loại prebiotic, giúp thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có lợi.
• Các loại đậu: Giàu chất xơ và prebiotic, hỗ trợ sức khỏe đường ruột.
• Trà xanh và trà đen: Chứa polyphenol, giúp nuôi dưỡng vi khuẩn có lợi trong đường ruột.

Sử dụng thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật

Một trong những cách tốt nhất để tăng sự đa dạng của hệ vi sinh vật đường ruột là tiêu thụ nhiều loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật. Một nghiên cứu đã chứng minh rằng những người ăn hơn 30 loại thực vật mỗi tuần có hệ vi sinh vật đường ruột đa dạng hơn so với những người ăn ít hơn hoặc bằng 10 loại thực vật mỗi tuần.

Để thúc đẩy một hệ vi sinh vật đường ruột đa dạng, nên tăng cường tiêu thụ:

• Rau xanh và các loại thảo mộc tươi
• Trái cây như quả mọng, táo, và cam
• Các loại hạt như hạt chia, hạt lanh, và hạt dẻ
• Protein thực vật từ đậu, đậu hũ, và các loại hạt khác

Kết hợp các loại thực phẩm này vào chế độ ăn hàng ngày không chỉ cải thiện sức khỏe đường ruột mà còn hỗ trợ sức khỏe tổng thể.

---

Thông tin chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Cổ phần Chăm sóc sức khỏe Đường ruột Việt Nam

• Địa chỉ: 22 ngách 1 Ng 111 Nguyễn Xiển, Hạ Đình, Thanh Xuân, Hà Nội 100000 (xem chỉ đường)
• Hotline: 1900.1040 – 0911.22.4444
• Email: info@suckhoeduongruot.com
• Fanpage: www.facebook.com/Drruot.vn
• YouTube: https://youtube.com/@tinhbotkhangdr.ruotvietnam