06 nhóm bệnh đường ruột thường gặp ở trẻ nhỏ

Trẻ em do hệ tiêu hóa còn chưa phát triển hoàn thiện, rất dễ bị ảnh hưởng bởi các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn và virus. Hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ có độ nhạy cảm cao và dễ bị tổn thương, dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh về đường ruột. Những bệnh lý nhẹ mà trẻ có thể gặp phải bao gồm nôn trớ, tiêu chảy, và rối loạn tiêu hóa, do sự mất cân bằng vi sinh vật hoặc sự xâm nhập của các tác nhân gây bệnh nhẹ.

---

06 nhóm bệnh đường ruột thường gặp ở trẻ nhỏ

Trong các trường hợp nghiêm trọng, trẻ có thể mắc phải những bệnh lý nguy hiểm như bệnh tả, tắc ruột, và viêm ruột thừa, đòi hỏi sự can thiệp y tế khẩn cấp để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng hơn. Việc hiểu rõ về sự non nớt của hệ tiêu hóa ở trẻ nhỏ cùng như cách phòng ngừa các bệnh lý liên quan là rất quan trọng trong việc đảm bảo sức khỏe đường ruột và sự phát triển toàn diện của trẻ.

1.1. Bệnh tiêu chảy

Tiêu chảy là một trong những bệnh viêm đường ruột phổ biến nhất ở trẻ nhỏ, thường do vi khuẩn và virus tấn công hệ tiêu hóa, gây ra tiêu chảy cấp tính hoặc tiêu chảy kéo dài.

Trẻ được coi là bị tiêu chảy khi có các triệu chứng sau:

• Trẻ bị buồn nôn, đau bụng, đi phân lỏng trên 3 lần mỗi ngày
• Trẻ có dấu hiệu bị chướng bụng, đầy hơi
• Trẻ có dấu hiệu mất nước, mệt mỏi và lười vận động

Mặc dù tiêu chảy là một bệnh thường gặp, nhưng nếu trẻ bị mất nước mà không được bù nước và chất điện giải kịp thời, có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Chế độ dinh dưỡng khi trẻ bị tiêu chảy đóng vai trò rất quan trọng. Cần cho trẻ uống nhiều nước, nếu trẻ vẫn đang bú mẹ thì nên tăng tần suất và lượng bú. Nên cho trẻ ăn uống từ từ, chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày. Hạn chế sử dụng các loại thuốc cầm tiêu chảy. Nếu trẻ có các triệu chứng nặng hoặc biểu hiện bất thường, nên đưa trẻ đến bệnh viện để được khám và điều trị kịp thời.

Có thể bạn quan tâm: Tổng quan về men tiêu hóa – Những sai lầm khi bổ sung men tiêu hóa cho trẻ

1.2. Bệnh kiết lỵ

Bệnh kiết lỵ ở trẻ em do ký sinh trùng amip và trực khuẩn Shigella gây ra. Trẻ mắc bệnh kiết lỵ thường có các triệu chứng sau:

• Đi tiêu ra phân có chất nhầy cùng với máu
• Trẻ có triệu chứng Sốt cao, Đau bụng
• Trẻ luôn có cảm giác muốn đi cầu

Nếu bệnh tình nặng và kéo dài, trẻ có thể bị kiệt sức, vật vã, lả đi, hôn mê và thậm chí tử vong. Bệnh kiết lỵ thường có diễn biến kéo dài và phức tạp. Đặc biệt, nếu trẻ bị kiết lỵ do trực khuẩn Shigella và có biến chứng, nguy cơ tử vong có thể xảy ra trong vòng 24 giờ. Việc nhận biết và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm này.

1.3. Bệnh tả

Bệnh tả là một trong những bệnh đường ruột cực kỳ nguy hiểm ở trẻ nhỏ, có khả năng lây lan nhanh chóng thành dịch lớn và gây tử vong trong thời gian ngắn.

Biểu hiện của bệnh tả

• Tiêu chảy: Trẻ đi cầu ra nước màu trắng đục ồ ạt, không thể kiểm soát.
• Đau bụng.
• Nôn ói liên tục.

Tình trạng tiêu chảy dữ dội và nôn ói liên tục khiến trẻ nhanh chóng bị mất nước, kiệt sức và có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây bệnh tả

Bệnh tả là do chủng vi khuẩn Vibrio cholerae gây nên. Vi khuẩn này thường tồn tại ở những nơi không đảm bảo vệ sinh, trong các loại thức ăn không an toàn như thực phẩm kém vệ sinh, thức ăn ôi thiu, chưa nấu chín kỹ, hoặc thực phẩm bị ruồi nhặng đậu vào. Trẻ nhỏ ăn phải những thức ăn chứa vi khuẩn tả sẽ bị nhiễm bệnh.

Phòng tránh bệnh tả

• Giữ vệ sinh sạch sẽ: Đảm bảo vệ sinh trong quá trình chế biến và bảo quản thực phẩm.
• Ăn chín, uống sôi: Cho trẻ ăn thức ăn đã được nấu chín kỹ và uống nước đã đun sôi.
• Tránh thực phẩm không rõ nguồn gốc: Không cho trẻ ăn các loại thực phẩm không đảm bảo vệ sinh hoặc không rõ nguồn gốc.
• Thói quen rửa tay: Tập cho trẻ thói quen rửa tay sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn để ngăn ngừa nhiễm khuẩn.

Bằng cách duy trì vệ sinh tốt và chú ý đến an toàn thực phẩm, có thể phòng ngừa hiệu quả bệnh tả và bảo vệ sức khỏe của trẻ nhỏ.

Có thể bạn quan tâm: Những vấn đề tiêu hóa thường gặp ở trẻ nhỏ

1.4. Bệnh tắc ruột

Tắc ruột là tình trạng khi trẻ không thể đi vệ sinh được. Nguyên nhân gây tắc ruột ở trẻ sơ sinh thường bao gồm xoắn ruột, phình đại tràng bẩm sinh, lồng ruột, hoặc thoát vị bẹn dẫn đến nghẹt ruột. Trẻ bị tắc ruột thường có các biểu hiện như nôn ói liên tục, đôi khi nôn ra dịch mật. Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu tắc ruột, cần đưa trẻ đến bệnh viện càng sớm càng tốt để được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây tắc ruột ở trẻ

• Xoắn ruột (Volvulus): Tình trạng này xảy ra khi ruột xoắn quanh trục của nó, gây cản trở lưu thông và làm giảm hoặc ngừng cung cấp máu đến ruột. Đây là một cấp cứu ngoại khoa.
• Phình đại tràng bẩm sinh (Hirschsprung’s Disease): Bệnh này xảy ra khi một đoạn ruột không có các tế bào thần kinh cần thiết để co bóp và đẩy phân qua, gây tắc nghẽn ở ruột.
• Lồng ruột (Intussusception): Là tình trạng một đoạn ruột lồng vào bên trong một đoạn ruột khác, gây tắc nghẽn. Tình trạng này thường gặp ở trẻ từ 6 tháng đến 3 tuổi.
• Thoát vị bẹn (Inguinal Hernia): Khi một phần của ruột chui qua lỗ thoát vị ở vùng bẹn, có thể dẫn đến nghẹt ruột và gây tắc ruột.

Triệu chứng của tắc ruột ở trẻ

Trẻ bị tắc ruột thường có các triệu chứng điển hình như:

• Nôn ói liên tục: Trẻ nôn ra dịch màu xanh hoặc vàng (dịch mật), dấu hiệu đặc trưng của tắc ruột cao.
• Đau bụng dữ dội: Trẻ khóc nhiều, quằn quại vì đau bụng, có thể co chân lên bụng.
• Không đi tiêu hoặc trung tiện được: Dấu hiệu rõ ràng của tắc ruột.
• Bụng chướng to: Bụng căng cứng và to bất thường.
• Mất nước: Da khô, môi khô, khóc không có nước mắt, tiểu ít hoặc không tiểu.

Xử trí và điều trị

Khi trẻ có dấu hiệu tắc ruột, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức. Việc chẩn đoán và điều trị sớm là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như hoại tử ruột, nhiễm trùng huyết, và tử vong.

• Chẩn đoán: Bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp như siêu âm, X-quang bụng, hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT scan) để xác định vị trí và nguyên nhân tắc ruột.
• Điều trị: Tùy thuộc vào nguyên nhân gây tắc ruột, phương pháp điều trị có thể bao gồm:
  • Phẫu thuật: Đối với các trường hợp như xoắn ruột, thoát vị bẹn nghẹt, và phình đại tràng bẩm sinh, phẫu thuật là cần thiết để sửa chữa tắc nghẽn.
  • Điều trị không phẫu thuật: Đối với một số trường hợp lồng ruột, có thể sử dụng khí hoặc barium để tháo lồng qua trực tràng.

Tắc ruột ở trẻ là một tình trạng khẩn cấp đòi hỏi sự can thiệp y tế nhanh chóng và chính xác. Việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời có thể cứu sống trẻ và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Xem thêm: Tầm quan trọng của lợi khuẩn đường ruột với sự phát triển của trẻ

1.5. Rối loạn tiêu hóa

Rối loạn tiêu hóa ở trẻ nhỏ là tình trạng hệ tiêu hóa hoạt động không hiệu quả, dẫn đến các vấn đề như ăn không tiêu, chán ăn, biếng ăn, hoặc táo bón. Trẻ nhỏ dễ mắc rối loạn tiêu hóa do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, sức đề kháng yếu, sử dụng kháng sinh hoặc có chế độ dinh dưỡng không hợp lý.

Nguyên nhân gây ra tình trạng rối loạn tiêu hóa ở trẻ nhỏ

• Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện: Ở trẻ nhỏ, hệ tiêu hóa đang trong quá trình phát triển nên dễ bị rối loạn.
• Sức đề kháng kém: Trẻ nhỏ có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị vi khuẩn và virus tấn công.
• Sử dụng kháng sinh: Kháng sinh có thể tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi, làm mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột.
• Chế độ dinh dưỡng không hợp lý: Chế độ ăn thiếu chất xơ, dư thừa đường hoặc chất béo có thể gây rối loạn tiêu hóa.

Ảnh hưởng của triệu chứng rối loạn tiêu hóa đến sức khỏe của trẻ

• Giảm cảm giác ngon miệng: Trẻ ăn không tiêu, chán ăn, dẫn đến biếng ăn.
• Táo bón: Rối loạn tiêu hóa có thể gây ra tình trạng táo bón, làm trẻ khó chịu.
• Suy dinh dưỡng: Khi rối loạn tiêu hóa kéo dài, trẻ không hấp thụ đủ chất dinh dưỡng, dẫn đến thiếu cân, còi xương, và suy dinh dưỡng.
• Ảnh hưởng đến sự phát triển: Rối loạn tiêu hóa tác động xấu đến quá trình phát triển và ổn định của trẻ, gây ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ.

Để phòng tránh rối loạn tiêu hóa, cần đảm bảo trẻ có chế độ ăn uống cân đối và hợp lý, bổ sung đủ chất xơ, hạn chế sử dụng kháng sinh khi không cần thiết, và duy trì vệ sinh cá nhân và thực phẩm tốt.

1.6. Trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là một trong những bệnh đường ruột phổ biến ở trẻ nhỏ. Bệnh này xảy ra khi axit dạ dày và thức ăn trào ngược lên thực quản, gây kích thích và tổn thương niêm mạc thực quản.

Triệu chứng của bệnh trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ nhỏ

• Ợ nóng: Triệu chứng chủ yếu của bệnh là ợ nóng, cảm giác nóng rát ở ngực và cổ.
• Không có triệu chứng rõ ràng: Nhiều trường hợp trẻ không có biểu hiện gì cụ thể, nhưng khi đi khám lại vô tình phát hiện ra bệnh.

Những biến chứng của bệnh trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ nhỏ

• Viêm loét thực quản: Sự trào ngược axit kéo dài có thể gây viêm và loét niêm mạc thực quản.
• Hẹp thực quản: Tình trạng viêm mạn tính có thể dẫn đến sẹo và hẹp thực quản, gây khó khăn trong việc nuốt thức ăn.
• Biến đổi niêm mạc thực quản (Barrett’s esophagus): Trào ngược axit kéo dài có thể gây biến đổi các tế bào niêm mạc thực quản, làm tăng nguy cơ phát triển ung thư thực quản.

Những nguyên nhân chính gây ra bệnh trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ

• Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện: Trẻ nhỏ có cơ thắt thực quản dưới (LES) chưa phát triển hoàn thiện, dễ bị trào ngược.
• Tư thế nằm nhiều: Trẻ thường nằm sau khi ăn, tạo điều kiện thuận lợi cho trào ngược.
• Chế độ ăn uống: Ăn uống không đúng cách, ăn quá no, hoặc ăn thức ăn khó tiêu cũng có thể gây trào ngược.

Phương pháp điều trị và phòng ngừa bệnh trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ nhỏ

• Chế độ ăn uống hợp lý: Chia nhỏ bữa ăn, tránh ăn quá no, hạn chế thức ăn gây kích thích như đồ chua, cay, và thức uống có ga.
• Thay đổi tư thế: Giữ trẻ ở tư thế thẳng đứng ít nhất 30 phút sau khi ăn, tránh để trẻ nằm ngay sau khi ăn.
• Điều trị y tế: Trong các trường hợp nghiêm trọng, cần đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm axit hoặc các biện pháp can thiệp khác để kiểm soát bệnh.

Nhận biết sớm và điều trị kịp thời trào ngược dạ dày thực quản là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và bảo vệ sức khỏe của trẻ.

2. Nguyên nhân gây ra các bệnh đường ruột ở trẻ nhỏ

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến các bệnh đường ruột ở trẻ nhỏ, bao gồm:

1. Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện: Trẻ nhỏ có hệ tiêu hóa chưa phát triển đầy đủ, làm cho việc tiêu hóa và hấp thụ thức ăn kém hiệu quả.
2. Sức đề kháng yếu: Hệ miễn dịch của trẻ còn non nớt, dễ bị tấn công bởi vi khuẩn, virus, và ký sinh trùng.
3. Sử dụng kháng sinh: Kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn có hại mà còn tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi trong đường ruột, dẫn đến mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, gây viêm đường ruột.
4. Vệ sinh kém: Không đảm bảo an toàn thực phẩm và vệ sinh cá nhân kém, như không rửa sạch tay cho trẻ hoặc trẻ bị nhiễm bẩn từ đồ chơi, quần áo, có thể dẫn đến nhiễm khuẩn đường ruột.
5. Biến chứng từ các bệnh khác: Trẻ có thể mắc các bệnh đường ruột do biến chứng từ một số bệnh khác như viêm phổi, viêm đường hô hấp, viêm phế quản.
6. Chế độ dinh dưỡng không hợp lý: Chế độ ăn uống không cân đối, thiếu chất xơ hoặc chứa quá nhiều chất béo, đường, và chất bảo quản.
7. Hệ thống men tiêu hóa chưa hoàn thiện: Trẻ nhỏ có hệ thống men tiêu hóa chưa hoàn chỉnh, làm giảm khả năng tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất.
8. Thực phẩm không phù hợp: Cho trẻ ăn nhiều thức ăn chế biến sẵn, đồ ăn chứa chất bảo quản, đồ ăn chưa được nấu chín, và đồ uống có ga có thể gây rối loạn tiêu hóa.

Các nguyên nhân trên đều có thể dẫn đến các vấn đề đường ruột ở trẻ nhỏ, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Việc duy trì vệ sinh tốt, chế độ dinh dưỡng hợp lý, và chăm sóc sức khỏe đúng cách sẽ giúp phòng tránh các bệnh đường ruột ở trẻ.

Tìm hiểu thêm bài viết: Trẻ bị rối loạn tiêu hoá nên ăn gì và kiêng gì?

3. Các biện pháp phòng tránh các bệnh đường ruột ở trẻ em

Để phòng tránh các bệnh đường ruột ở trẻ em, cần thực hiện các biện pháp sau:

Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cho trẻ nhỏ:

• Chú ý rửa tay sạch cho trẻ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Đảm bảo thức ăn cho trẻ luôn tươi ngon, sạch sẽ và được nấu chín kỹ.

Đảm bảo trẻ có một chế độ bổ sung dinh dưỡng hợp lý:

• Cho trẻ ăn đủ chất, ăn các thực phẩm phù hợp với lứa tuổi.
• Hạn chế cho trẻ ăn thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn bên ngoài không rõ nguồn gốc và không đảm bảo vệ sinh.
• Lưu ý vào chế độ ăn uống điều độ và đúng thời gian cho trẻ.
• Cho trẻ uống đủ nước; Nước rất cần thiết trong việc làm mềm và giúp thức ăn dễ dàng di chuyển trong đường ruột.
• Cho trẻ ăn nhiều chất xơ từ rau củ quả, ngũ cốc nguyên hạt, cà rốt, súp lơ, bắp cải, rau xanh.
• Bổ sung các thực phẩm giàu men vi sinh và không có tính axit.
• Cung cấp thực phẩm chứa kẽm giúp tái tạo tế bào miễn dịch như sò, củ cải, đậu Hà Lan, lạc, khoai lang.
• Hạn chế đồ chiên rán, đồ ăn cay và chua vì chúng gây khó tiêu và đầy bụng.

Chú ý đến thói quen sinh hoạt và ăn uống của trẻ:

• Dạy trẻ nhai kỹ thức ăn để giúp tiêu hóa tốt hơn.
• Không cho trẻ ăn quá no, chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày.
• Khuyến khích trẻ tập thể dục và vận động hàng ngày, nhưng tránh vận động mạnh ngay sau bữa ăn.

Bổ sung vi khuẩn có lợi:

• Bổ sung các vi khuẩn có lợi cho đường ruột qua các sản phẩm như sữa chua hoặc các thực phẩm chức năng có chứa probiotic.

Những biện pháp trên không chỉ giúp phòng tránh các bệnh đường ruột ở trẻ em mà còn hỗ trợ cải thiện sức khỏe tổng thể và sự phát triển của trẻ. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc giảm thiểu triệu chứng và tránh các biến chứng nguy hiểm từ viêm đường ruột và các bệnh lý tiêu hóa khác.

---

Công ty Cổ phần Chăm sóc sức khỏe Đường ruột Việt Nam

• Địa chỉ: 22 ngách 1 Ng 111 Nguyễn Xiển, Hạ Đình, Thanh Xuân, Hà Nội 100000 (xem chỉ đường)
• Hotline: 1900.1040 – 0911.22.4444
• Email: info@suckhoeduongruot.com
• Website: www.suckhoeduongruot.com – www.tinhbotkhang.vn
• Fanpage: www.facebook.com/Drruot.vn
• YouTube: https://youtube.com/@tinhbotkhangdr.ruotvietnam