Tìm hiểu về vi khuẩn đường ruột và 8 cách giúp cải thiện sức khỏe đường ruột

Hệ vi sinh vật đường ruột là một cộng đồng phức tạp bao gồm cả vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại. Thông thường, hệ vi sinh này ở trạng thái cân bằng giúp duy trì sức khỏe của hệ tiêu hóa.

Lợi khuẩn là gì?

Lợi khuẩn hay probiotics là những vi khuẩn sống có lợi hoặc các vi sinh vật sống có thể mang lại lợi ích sức khỏe cho vật chủ. Thực tế trong cơ thể con người có rất nhiều lợi khuẩn. Mặc dù ý tưởng ăn vi sinh vật có thể là kỳ lạ, nhưng hầu hết chúng ta ăn các loại men vi sinh khác nhau hàng ngày dưới dạng sữa chua, dưa cải muối và phô mai.

Có hai loại lợi khuẩn phổ biến, đó là:

• Bifidobacteria: Loài vi khuẩn này thường được sử dụng trong thực phẩm và chất bổ sung. Chúng có tác dụng hỗ trợ hệ thống miễn dịch, hạn chế sự phát triển của vi khuẩn có hại trong đường ruột, giúp phá vỡ lactose thành các chất dinh dưỡng.
• Lactobacillus: Loài vi khuẩn này tạo ra lactase, enzyme giúp phân giải lactose (một loại đường trong sữa). Những vi khuẩn này cũng tạo ra axit lactic. Axit lactic giúp kiểm soát quần thể vi khuẩn có hại. Vi khuẩn Lactobacillus được tìm thấy tự nhiên trong miệng, ruột non, âm đạo

Vai trò của lợi khuẩn

Trong ruột cơ thể con người có chứa khoảng 100.000 tỷ vi khuẩn gồm hơn 500 loài khác nhau, tạo thành một hệ cân bằng vi sinh đường ruột, trong đó có 85% là lợi khuẩn, 15% là hại khuẩn. Đôi khi, bệnh tật hoặc căng thẳng có thể thay đổi sự cân bằng của vi khuẩn và tạo ra các vấn đề về tiêu hóa và các vấn đề khác.

Lợi khuẩn hoạt động bằng cách thay đổi thành phần của vi khuẩn đường ruột hoặc hoạt động trao đổi chất của vi khuẩn hiện có. Các vi khuẩn tốt lấn át hại khuẩn trong ruột. Điều này ngăn chặn vi khuẩn xấu nhân lên và gây nhiễm trùng hoặc viêm. Ví dụ, quá nhiều nấm men trong cơ thể có thể dẫn đến nhiễm trùng nấm men, nhưng vi khuẩn đường ruột cân bằng tốt sẽ giữ cho men ở mức thấp hơn.

Lợi khuẩn giúp cơ thể tiêu hóa thức ăn và cho phép cơ thể bạn hấp thụ các chất dinh dưỡng từ thực phẩm. Vi khuẩn tốt có thể sản xuất enzyme hoặc protein ức chế, hoặc thậm chí tiêu diệt vi khuẩn có hại.

Các chủng men vi sinh cụ thể cũng kích thích hệ thống miễn dịch của bạn. Một số vi khuẩn cần thiết cho việc sản xuất hormone hoặc vitamin (ví dụ vitamin K) và hấp thụ chất dinh dưỡng. Sự phát triển của bệnh đái tháo đường type 1 ở trẻ em có thể liên quan đến tình trạng viêm liên quan đến sự thiếu hụt vi khuẩn đường ruột.

Vai trò của lợi khuẩn trong cơ thể

Hại khuẩn là gì?

Hại khuẩn chính là những vi khuẩn có hại trong hệ tiêu hóa, nhất là ở ruột già. Có rất nhiều loại hại khuẩn và chúng có khả năng gây bệnh ở nhiều vị trí và tùy thuộc vào từng chủng loại sẽ gây ra các bệnh khác nhau. Các loại hại khuẩn phổ biến phải kể đến như: E.coli, Salmonella, Shigella,…

Hại khuẩn là gì?

Trong hệ tiêu hóa, hại khuẩn chiếm tỷ lệ khoảng 15%. Chúng thường gây ra nhiều ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. Theo các chuyên gia, hại khuẩn có thể gây bệnh ở bất cứ cơ quan nào trong cơ thể. Chúng có thể độc lập hoặc song hành với hệ tiêu hóa.

E. coli được biết đến là hại khuẩn cộng sinh, chiếm tới 80% vi khuẩn ở ruột. Thông thường E.coli là vi khuẩn cộng sinh ở đại tràng, không hề gây bệnh mà chỉ một số chủng loại có độc lực của vi khuẩn này mới có khả năng gây bệnh. Khi sức đề kháng giảm sút, E.coli gây bệnh viêm dạ dày ruột và tình trạng này thường gặp nhất ở trẻ em.

Salmonella là hại khuẩn gây bệnh thương hàn, với một số triệu chứng thường gặp ở thể nặng như: chán ăn, sốt cao, mệt mỏi, tiêu chảy,…

Hại khuẩn shigella có khả năng gây bệnh lỵ trực khuẩn và viêm ruột tiêu chảy.

8 cách giúp cải thiện sức khỏe đường ruột của bạn

Đường ruột và hệ thống miễn dịch có mối quan hệ chặt chẽ. Bạn càng chăm sóc tốt cho đường ruột của mình, bạn sẽ càng khỏe mạnh.

Hệ vi sinh vật đường ruột đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình tiêu hóa và sức khỏe tổng thể của bạn. Một đường ruột khỏe mạnh có thể cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn theo nhiều cách. Nó giúp cơ thể bạn tiêu hóa thức ăn, hấp thụ chất dinh dưỡng, chống lại những tác nhân gây bệnh và giữ cho hệ thống miễn dịch khỏe mạnh. Khi sức khỏe đường ruột bị tổn hại, chúng ta có thể phải đối mặt với những hậu quả lớn về sức khỏe.

Theo GS.TS Lê Danh Tuyên, nguyên Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, đường ruột là nơi tập trung tập trung tới hơn 70% thành phần hệ miễn dịch và cũng chính là địa điểm hệ miễn dịch và vi khuẩn gặp nhau. Hệ miễn dịch đường ruột cùng với sự cân bằng của hệ vi khuẩn đường ruột ngày càng được khẳng định là có vai trò quan trọng đối với nhiều vấn đề sức khỏe của chúng ta như hội chứng ruột co thắt, hội chứng chuyển hóa, béo phì, đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch, ung thư…

8 cách giúp cải thiện sức khỏe đường ruột của bạn

Ăn thực phẩm giàu chất xơ

Cũng theo GS.TS Lê Danh Tuyên, việc bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cả đa lượng và vi lượng có vai trò vô cùng quan trọng trong việc xây dựng và củng cố hệ miễn dịch khỏe mạnh cũng như nâng cao sức khỏe tổng thể. Một trong những cách tốt nhất để tăng sự đa dạng của hệ vi sinh vật đường ruột là ăn nhiều loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật, tăng cường chất xơ.

Ăn thực phẩm giàu chất xơ là một cách tuyệt vời để cải thiện sức khỏe đường ruột của bạn. Chất xơ giúp điều chỉnh nhu động ruột bằng cách hấp thụ nước trong ruột kết, làm mềm phân và giúp chúng đi qua ruột dễ dàng hơn. Các nguồn cung cấp chất xơ tốt bao gồm đậu, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau tươi. Thực phẩm giàu chất xơ cũng khiến bạn cảm thấy no nhanh hơn, do đó bạn ít có nguy cơ ăn quá nhiều, tránh tăng cân.

Thực phẩm giàu chất xơ tốt cho hệ tiêu hóa

Uống nhiều nước

Nước giúp mọi thứ di chuyển trong cơ thể, do đó bạn ít bị táo bón, vốn có thể gây đầy hơi và đau bụng, đồng thời cũng ít bị sỏi thận hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu.

Nước cũng giữ cho làn da của bạn ngậm nước và duy trì nhiệt độ cơ thể bình thường bằng cách hoạt động như một phương tiện vận chuyển để trao đổi nhiệt với môi trường.

Uống 6-8 ly (khoảng 2 lít) nước mỗi ngày để giữ cho cơ thể đủ nước trong ngày. Lưu ý rằng đây là hướng dẫn cơ bản và nhu cầu nước thực tế của bạn sẽ thay đổi tùy theo trọng lượng cơ thể, mức độ hoạt động, môi trường sống,…

Uống nhiều nước

Quản lý mức độ căng thẳng của bạn

Căng thẳng có thể tác động lớn đến hệ thống tiêu hóa của bạn vì nó ảnh hưởng đến việc điều chỉnh các hormone và chất dẫn truyền thần kinh kiểm soát chức năng đường tiêu hóa của bạn. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề về dạ dày như buồn nôn, đầy bụng và tiêu chảy.

Căng thẳng cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như hội chứng ruột kích thích (IBS) hoặc bệnh Crohn do thay đổi phản ứng miễn dịch trong đường tiêu hóa của bạn. Nếu bạn cảm thấy căng thẳng, hãy thử dành thời gian cho bản thân – dù là thiền hay tập thể dục – để giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến căng thẳng.

Quản lý mức độ căng thẳng tác động lớn đến hệ tiêu hóa

Ăn thực phẩm lên men tốt cho đường ruột

Thực phẩm lên men như sữa chua có chứa men vi sinh – vi khuẩn có lợi giúp cải thiện tiêu hóa, tăng cường khả năng miễn dịch và ngăn ngừa mầm bệnh gây bệnh tồn tại trong đường tiêu hóa của bạn quá lâu.

Bạn có thể bổ sung men vi sinh từ các nguồn thực phẩm hoặc từ các chất bổ sung nếu bạn không thích mùi vị của sữa chua hoặc các thực phẩm lên men như kim chi hoặc dưa cải bắp. Nói chuyện với bác sĩ của bạn trước khi dùng bất kỳ chất bổ sung nào vì chúng có thể tương tác với các loại thuốc bạn đang dùng hoặc có tác dụng phụ.

Thực phẩm lên men tốt cho đường ruột

Tập thể dục thường xuyên

Tập thể dục thường xuyên là một trong những cách tốt nhất để cải thiện sức khỏe đường ruột của bạn. Nó giúp thúc đẩy một hệ thống tiêu hóa khỏe mạnh và cải thiện tâm trạng của bạn. Tập thể dục cũng có thể giúp giảm viêm và tăng cường hệ thống miễn dịch của bạn.

Điều này có nghĩa là bạn sẽ ít bị ốm hơn và có nhiều khả năng chống lại bất kỳ loại virus hoặc vi khuẩn nào xâm nhập vào cơ thể bạn. Vì vậy, bạn càng năng động, đường ruột của bạn sẽ càng khỏe mạnh.

Tập thể dục thường xuyên

Giảm lượng đường nạp vào cơ thể

Đường không chỉ góp phần làm tăng cân mà còn ảnh hưởng đến mức độ tiêu hóa thức ăn của bạn – đặc biệt nếu bạn ăn nhiều. Đường nuôi vi khuẩn xấu trong ruột của bạn, có thể gây khó chịu và đầy hơi. Vì vậy, cắt giảm lượng đường có thể giúp thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn tốt. Đường cũng có thể gây ra các vấn đề sức khỏe khác như mụn trứng cá hoặc mức năng lượng thấp do lượng đường trong máu dao động do tiêu thụ quá nhiều đường cùng một lúc.

Giảm lượng đường nạp vào cơ thể

Thực phẩm chế biến sẵn không có lợi cho vi khuẩn đường ruột

Tránh thực phẩm chế biến là một trong những cách tốt nhất để cải thiện sức khỏe đường ruột của bạn. Phần lớn thực phẩm được chế biến theo một cách nào đó và điều này có thể gây hại cho vi khuẩn đường ruột của bạn.

Lý do là trong quá trình chế biến thực phẩm lấy đi nhiều chất dinh dưỡng mà cơ thể bạn cần để hoạt động bình thường. Thực phẩm chế biến cũng thường chứa các chất phụ gia có thể gây viêm cho cơ thể – bao gồm chất làm ngọt nhân tạo, đường tinh luyện, gluten và chất béo chuyển hóa. Thay vào đó, hãy chọn các nguồn thực phẩm chưa qua chế biến như trái cây hoặc rau bất cứ khi nào có thể.

Thực phẩm chế biến sẵn không tốt cho sức khỏe đường ruột

Ngủ đủ giấc

Giấc ngủ là điều cần thiết để duy trì đường ruột khỏe mạnh. Khi bạn không ngủ đủ giấc, hệ thống miễn dịch của bạn bị suy yếu và không thể hoạt động bình thường. Điều này có thể khiến cơ thể bạn khó chống lại nhiễm trùng và tự chữa lành sau khi bị bệnh hoặc chấn thương.

Thiếu ngủ cũng làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể, đây là tin xấu cho bất kỳ ai đã bị viêm đường ruột do nguyên nhân khác. Để tận dụng tối đa thời gian ngủ của bạn, hãy tránh dùng caffeine vào cuối ngày và tắt tất cả các thiết bị điện tử trước khi đi ngủ để bạn có thể thư giãn.

Cần ngủ đủ giấc

Hy vọng qua bài viết này đã giúp bạn trả lời câu hỏi hại khuẩn là gì và cách ngăn ngừa tác hại của hại khuẩn với sức khỏe. Từ đó, biết cách chăm sóc bản thân và nhất là trẻ nhỏ, để bé luôn khỏe mạnh và phát triển.